Profilowanie a RODO – kiedy potrzebna jest zgoda?

Co to jest profilowanie i dlaczego dotyczy każdego sklepu online?

Zgodnie z art. 4 pkt 4 RODO, profilowanie to każda forma zautomatyzowanego przetwarzania danych osobowych, która polega na wykorzystaniu danych osobowych do oceny niektórych czynników dotyczących osoby fizycznej, w szczególności do analizy lub prognozy aspektów dotyczących efektów pracy, sytuacji ekonomicznej, zdrowia, preferencji, zainteresowań, wiarygodności, zachowania, lokalizacji lub przemieszczania się tej osoby. W praktyce oznacza to, że jeśli Twój sklep analizuje, które produkty klient ogląda, jak długo je przegląda, co dodaje do koszyka, czy wraca po porzuconych zakupach i wykorzystuje te dane do personalizacji oferty, stosujesz profilowanie. Dotyczy to zarówno dużych platform, jak i małych sklepów korzystających z narzędzi typu Hotjar, Google Ads, Meta Pixel czy systemy do e-mail marketingu, które segmentują bazę klientów.

Profilowanie a zwykła analiza danych – gdzie przebiega granica?

Nie każde przetwarzanie danych to od razu profilowanie. Istotna różnica leży w celu i skutku działań. Jeżeli dane są analizowane wyłącznie w sposób zbiorczy (np. ogólna analiza ruchu w Google Analytics bez śledzenia konkretnego użytkownika), to nie dochodzi do profilowania. Profilowanie zachodzi, gdy zbierane dane są przypisane do konkretnego użytkownika i służą budowaniu jego indywidualnego profilu – np. tworzeniu segmentów (np. „aktywny kupujący”, „porzucający koszyk”, „szukający promocji”) czy ocenie preferencji w oparciu o wcześniejsze zakupy.

Zgodnie z wytycznymi EROD (dawniej Grupy Roboczej art. 29), istotne są:

• identyfikowalność osoby,

• cel predykcyjny lub oceniający,

• decyzje podejmowane na podstawie tego profilu.

Jakie przepisy regulują profilowanie? (RODO, EROD, orzecznictwo)

Główne regulacje:

• RODO art. 4 pkt 4 – definicja profilowania;

• RODO art. 6 – legalność przetwarzania (w tym zgoda);

• RODO art. 13 i 14 – obowiązki informacyjne;

• RODO art. 22 – prawo do bycia niezależnym od automatycznych decyzji.

Dodatkowo ważne są:

• Wytyczne EROD 02/2022 – w sprawie zgody;

• Wytyczne 06/2020 – dot. targetowania i profilowania w usługach cyfrowych;

• Orzecznictwo TSUE – np. sprawa C-252/21 (Meta), gdzie podkreślono konieczność uzyskania zgody na spersonalizowaną reklamę;

• Stanowiska UODO – w sprawie personalizacji newsletterów, reklam i retargetingu.

Kiedy potrzebna jest zgoda na profilowanie – a kiedy nie?

Zgoda jest wymagana, gdy:

• profilowanie służy celom marketingowym,

• skutkuje podejmowaniem decyzji wywołujących skutki prawne,

• dotyczy szczególnych kategorii danych,

• brak innej podstawy prawnej (np. uzasadnionego interesu).

Nie zawsze potrzebna jest zgoda, jeśli:

• dane są wykorzystywane do celów statystycznych,

• przetwarzanie nie ma znaczącego wpływu na osobę,

• można powołać się na uzasadniony interes, przy zachowaniu obowiązku informacyjnego i przeprowadzeniu testu równowagi.

Czym jest zautomatyzowane podejmowanie decyzji i co z tego wynika?

Art. 22 RODO zakazuje podejmowania decyzji wyłącznie na podstawie automatycznego przetwarzania, w tym profilowania, które wywołuje skutki prawne lub podobnie istotne.

W praktyce oznacza to, że sklep nie powinien:

• automatycznie odrzucać reklamacji,

• odmawiać dostępu do promocji,

• różnicować cen bez ludzkiej interwencji,

• stosować automatycznego scoringu klienta bez możliwości zakwestionowania wyniku.

Zgoda na profilowanie – jak ją uzyskać zgodnie z prawem?

Zgoda musi być:

• świadoma,

• dobrowolna,

• konkretna,

• możliwa do wycofania w każdym momencie.

Zabronione są:

• domyślnie zaznaczone checkboxy,

• łączenie zgody z akceptacją regulaminu,

• brak opcji odmowy bez konsekwencji.

Warto korzystać z platform zarządzania zgodami (CMP) zgodnych z Transparency & Consent Framework.

Obowiązki informacyjne sklepu a profilowanie klienta

Zgodnie z art. 13 i 14 RODO, sklep musi jasno poinformować użytkownika o:

• celu profilowania,

• podstawie prawnej,

• wykorzystywanych kategoriach danych,

• logice profilowania,

• potencjalnych konsekwencjach,

• prawie do sprzeciwu.

Przykład klauzuli: „Twoje dane osobowe są przetwarzane w celu analizy Twoich preferencji zakupowych i dostosowania treści marketingowych. Podstawą prawną przetwarzania jest Twoja zgoda, którą możesz w każdej chwili wycofać.”

Jak wdrożyć zgodne z RODO profilowanie w e-commerce – krok po kroku

1. Zidentyfikuj, czy prowadzisz profilowanie.

2. Ustal podstawy prawne i cele.

3. Opracuj klauzule informacyjne.

4. Wprowadź zgodne checkboxy i CMP.

5. Udokumentuj działania w RCPD.

6. Przeszkol zespół.

7. Monitoruj i aktualizuj politykę prywatności.

Profilowanie nie jest zabronione, ale wymaga pełnej zgodności z RODO. Szczególnie jeśli dotyczy ono marketingu i personalizacji, konieczne jest uzyskanie zgody, jasne informowanie klienta oraz zachowanie przejrzystości. Sklepy internetowe powinny zadbać o właściwe wdrożenie i dokumentację – nie tylko ze względu na potencjalne kary, ale przede wszystkim w trosce o zaufanie klientów.