Tajemniczy klient nadchodzi – czy przedsiębiorcy mają się czego obawiać?

Od 17 kwietnia 2016 r. obowiązuje znowelizowana ustawa o ochronie konkurencji i konsumentów, w myśl której, właścicieli firm będzie mógł odwiedzić tzw. tajemniczy klient z Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów. Czego powinni spodziewać się przedsiębiorcy i z czym to się wiąże?

Zgodnie z obowiązującymi przepisami, w toku postępowania przed Prezesem Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów przez upoważnionego pracownika Urzędu lub Inspekcji Handlowej, może być przeprowadzona kontrola u każdego przedsiębiorcy w zakresie objętym tym postępowaniem (art. 105a ust. 1 ustawy z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów, t. jedn.: Dz. U. z 2015 r. poz. 184; dalej też jako — ustawa).

Główny cel – sprawdzenie stosowania przepisów

Dotychczas „tajemniczymi klientami” były osoby, które najczęściej badały poziom obsługi klienta. Po nowelizacji ustawy, przedsiębiorców mogą odwiedzać urzędnicy podszywający się pod potencjalnych klientów. Osoba pełniąca rolę „tajemniczego klienta” będzie miała prawo podjąć czynności, które zmierzają do zakupu towaru czy usługi, a wszystko to w celu pozyskania informacji mogących stanowić dowód w sprawie praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów. Jednak zastosowanie takiej praktyki wymaga wcześniejszej zgody sądu ochrony konkurencji i konsumentów, udzielonej na wniosek Prezesa UOKiK (decyzja sądu wydawana będzie maksymalnie do 48 godzin).

Kontrola nagrywana

Urzędnik działający jako „tajemniczy klient” będzie też mógł nagrywać całą sytuację za pośrednictwem urządzeń rejestrujących obraz lub dźwięk bez informowania o tym kontrolowanego. Technologiczne nośniki danych, na których zostanie zapisany przebieg kontroli lub poszczególne czynności w jej toku, zostaną później załączone do protokołu kontroli. O fakcie nagrywania i samej kontroli przedsiębiorca dowie się niezwłocznie po jej zakończeniu. W tym samym czasie kontroler musi okazać legitymację służbową – uprawniającą do wykonywania działań kontrolnych, a także upoważnienie do przeprowadzenia kontroli i zgody w tym zakresie wydanej przez sąd ochrony konkurencji i konsumentów.

Co dalej?

Wszystkie Informacje, jakie zostaną zebrane przez "tajemniczego klienta" będą wykorzystywane przez Prezesa UOKiK jako materiał dowodowy. Procedura ta znajdzie zastosowanie do wszelkich praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów. 

Jakie inne zmiany wprowadza nowelizacja ustawy?

• Nowy model kontroli postanowień wzorców umów, w którym to Prezes UOKiK będzie rozstrzygał o niedozwolonym charakterze postanowienia wzorca umowy i zakazywał jego dalszego wykorzystywania. 
• Zakaz proponowania konsumentom nabycia usług finansowych, które nie odpowiadają ich potrzebom lub proponowanie nabycia tych usług w sposób nieadekwatny do ich charakteru. 
• Jeśli przemawia za tym interes publiczny, Prezes UOKIK będzie mógł wyrazić pogląd istotny w sprawie dotyczącej ochrony konkurencji i konsumentów przed sądem powszechnym.
• Możliwość publikowania komunikatów i ostrzeżeń w publicznym radiu i telewizji, dzięki czemu szybko i skuteczne będzie można ostrzegać konsumentów o zachowaniach lub zjawiskach, które zagrażają ich interesom.
• Prezes UOKiK będzie mógł wydawać decyzje tymczasowe, które umożliwią szybką reakcję na praktyki zagrażające zbiorowym interesom konsumentów. Jeżeli w toku postępowania w sprawie naruszenia zbiorowych interesów konsumentów zostanie uprawdopodobnione, że praktyka przedsiębiorcy może spowodować poważne i trudne do usunięcia zagrożenia dla zbiorowych interesów konsumentów, decyzja tymczasowa zobowiąże przedsiębiorcę do zaniechania określonych działań.