Wybór prawa jako klauzula niedozwolona (abuzywna) w umowach konsumenckich zawieranych przez Internet

Prężnie rozwijający się handel internetowy stawia przed wszystkimi uczestnikami rynku nowe możliwości, ale również zagrożenia. Do tego dochodzą również trudności z ustaleniem prawa właściwego w przypadku handlu z zagraniczną firmą. Ponadto w razie sporu, konsument może trafić na przeszkodę natury proceduralnej. W przypadku, gdy przedsiębiorca przedstawia we wzorze umowy konsumenckiej zapisy prawa obcego dla konsumenta, to stanowi to klauzulę niedozwoloną, czyli klauzulę abuzywną.

Klauzula abuzywna (niedozwolona)​ są to postanowienia umowy zawieranej pomiędzy konsumentem a przedsiębiorcą, nieuzgodnione indywidualnie z konsumentem, kształtujące jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, a także rażąco naruszające interesy konsumenta. ¹

Prawo w umowach konsumenckich

W tym miejscu dochodzimy do sedna problemu. Przedsiębiorca prowadzący sklep internetowy, który kieruje swoje produkty również za granicę, musi wiedzieć, że konsument kupujący od niego towary, podlega pod prawo państwa, w którym konsument ma miejsce zwykłego pobytu. Warunkami są:

• przedsiębiorca wykonuje swoją działalność gospodarczą lub zawodową w państwie, w którym konsument ma miejsce zwykłego pobytu lub
• w jakikolwiek sposób ​kieruje​ taką działalność do tego państwa lub kilku państw z tym państwem włącznie; a umowa wchodzi w zakres tej działalności.

Działalność jest ​kierowana​, wtedy gdy umowy zawierane są za pomocą reklam telewizyjnych, radiowych, katalogów, telezakupów, jak i oczywiście Internetu.

Jeżeli chodzi o sklep internetowy, należy również sprawdzić, czy przed zawarciem umowy (klient — sprzedawca) występowały przesłanki wskazujące na prowadzenie interesów z konsumentami z państw członkowskich, włącznie z tym, w którym konsument ma miejsce zamieszkania. Do takich oznak należy: np. numery telefonów z międzynarodowym numerem kierunkowym, wzmianka o międzynarodowej klienteli zamieszkujących państwa członkowskie, również przedstawienie ich opinii, używanie waluty/języka innych niż zwyczajowo używane jest w państwie, w którym przedsiębiorca ma siedzibę. Sama waluta/język i dostępność strony internetowej przedsiębiorcy lub pośrednika w państwie członkowskim jest niewystarczająca.

Ustawa o prawach konsumenta — zmiany w prawie Anna Stępniewska

Wybór prawa właściwego

Wybór prawa właściwego nie może prowadzić do pozbawienia klienta ochrony przyznanej mu na podstawie przepisów, których nie można wyłączyć w drodze umowy na mocy prawa. To oznacza, że Regulamin utworzony na podstawie obowiązującego prawa obcego dla konsumenta, a właściwego dla sprzedawcy, to jest to klauzula abuzywna, czyli niedozwolona. Tak więc wybór prawa właściwego jest iluzoryczny i należy stosować prawo zgodne z prawem właściwym dla konsumenta.

Dodatkowo domena strony sklepu internetowego również może mieć wpływ na określenie prawa właściwego.

• domena 1 poziomu, czyli.pl,.de,.fr,.cz, etc., oznacza konieczność stosowania prawa Państwa członkowskiego,
• domena TLD, czyli.com,.org,.net, etc., nie przesądza automatycznie o konieczności stosowania prawa właściwego dla konsumenta, chyba że istnieją inne oznaki, że przedsiębiorca kieruje działalność do innych państw niż w którym ma siedzibę. Jednak w takim wypadku przedsiębiorca musi stworzyć kilka Regulaminów — wszystkie w oparciu o prawo obowiązujące w każdym z tych państw, do których kieruje swoje produkty.

Sprzedawca prowadzący działalność powinien mieć świadomość, że sprzedaż za granicą, a jednocześnie tworzenie Regulaminu sklepu niezgodnego z prawem właściwym dla klienta zagranicznego jest działaniem niedozwolonym i pociąga to za sobą ryzyko konsekwencji z tego wynikającymi.

1 ​https://lexplay.pl/artykul/Prawo-Umow/Klauzule-abuzywne-pojecie-tresc-i-skutki-prawne