Nowy ład dla konsumentów - co oznacza i jakie daje prawa?
Komisja Europejska przygotowuje zmiany, które mają zapewnić większą ochronę praw konsumenckich i proponuje Nowy ład dla konsumentów (New deal for consumers). Data wejścia w życie nowych przepisów jest jeszcze nieznana. Proponowane zmiany są odpowiedzią na nowe wyzwania, a jakimi współcześnie spotykają się konsumenci.
Wprowadzenie nowego ładu dla konsumentów będzie oznaczało w praktyce wzmocnienie praw konsumentów w internecie, zapewnienie narzędzi umożliwiających wykonywanie praw konsumentów i uzyskanie odszkodowań, wprowadzenie skutecznych kar za naruszanie prawa konsumenckiego UE, zwalczanie podwójnej jakości produktów konsumenckich oraz poprawę warunków prowadzenia działalności gospodarczej.
Nowy ład konsumencki przewiduje zmiany w kilku unijnych dyrektywach, m.in. o prawach konsumenta, nieuczciwych praktykach handlowych, nieuczciwych warunkach w umowach konsumenckich czy cenach produktów.
A konkretnie — nowy ład dla konsumentów składa się z dwóch wniosków dotyczących dyrektyw:
- Pierwszy wniosek dotyczy zmiany dyrektywy Rady w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich, dyrektywy w sprawie ochrony konsumenta przez podawanie cen produktów oferowanych konsumentom, dyrektywy dotyczącej nieuczciwych praktyk handlowych stosowanych przez przedsiębiorstwa wobec konsumentów oraz dyrektywy w sprawie praw konsumentów.
- Drugi wniosek dotyczy powództw zbiorowych w celu ochrony zbiorowych interesów konsumentów oraz uchylenia dyrektywy 2009/22/WE w sprawie nakazów zaprzestania szkodliwych praktyk.
Obecnie mamy do czynienia jedynie z wnioskami dotyczącymi dwóch dyrektyw, data wejścia w życie nowych przepisów jest zatem nieznana. Należy zatem obserwować przebieg prac nad tymi wnioskami.
Nowy ład konsumencki jest odpowiedzią na nowe wyzwania, a jakimi współcześnie spotykają się konsumenci. Prześledźmy zatem główne obszary zmian — co w praktyce oznacza wprowadzenie nowego ładu dla konsumentów?
Ustawa o prawach konsumenta — zmiany w prawie Anna Stępniewska
Wzmocnienie praw konsumentów w internecie
Większa przejrzystość na rynkach internetowych – w przypadku zakupów przez internet konsumenci będą musieli być jasno informowani o tym, czy kupują produkty lub usługi od przedsiębiorstwa czy od osoby prywatnej, aby wiedzieli, że są chronieni przez prawa konsumenckie w przypadku wystąpienia jakichkolwiek problemów.
Większa przejrzystość w zakresie wyników wyszukiwania na platformach internetowych – w przypadku wyszukiwania w internecie konsumenci będą wyraźnie informowani, gdy wynik wyszukiwania został opłacony przez przedsiębiorstwo. Internetowe platformy handlowe będą musiały informować konsumentów o głównych parametrach określających ranking wyników.
Nowe prawa konsumenckie w odniesieniu do „bezpłatnych” usług cyfrowych – płacąc za usługę cyfrową konsumenci korzystają z pewnych praw do informacji i mają 14 dni na anulowanie umowy (prawo do odstąpienia od umowy). W nowym ładzie dla konsumentów prawo to obejmie teraz również „bezpłatne” usługi cyfrowe, w odniesieniu do których konsumenci dostarczają swoich danych osobowych, lecz nie płacą pieniędzmi. Przykładowo znajdzie to zastosowanie w odniesieniu do usług przechowywania w chmurze, mediów społecznościowych lub kont poczty elektronicznej.
Zapewnienie konsumentom narzędzi umożliwiających wykonywanie ich praw i uzyskanie odszkodowania
Powództwa przedstawicielskie – w ramach nowego ładu dla konsumentów organizacje konsumenckie będą miały możliwość dochodzenia roszczeń (odszkodowanie, wymiana lub naprawa) w imieniu konsumentów poszkodowanych w wyniku nielegalnych praktyk handlowych. W niektórych państwach członkowskich konsumenci mają już możliwość wszczęcia powództwa zbiorowego w sądach, ale obecnie możliwość ta zostanie wprowadzona we wszystkich państwach UE.
Przykładowo: w sytuacji podobnej do afery „dieselgate”, ofiary nieuczciwych praktyk handlowych, takich jak wprowadzająca w błąd reklama producentów samochodów, którzy nie przestrzegają unijnych ram regulacyjnych dotyczących homologacji pojazdów czy przepisów w dziedzinie ochrony środowiska, będą mogły zbiorowo ubiegać się o odszkodowanie w drodze powództwa przedstawicielskiego na mocy nowej dyrektywy. Unijne prawo dotychczas nie przewidywało takiego zbiorowego dochodzenia roszczeń.
Model ten ma solidne zabezpieczenia oraz wyraźnie różni się od powództw zbiorowych wszczynanych w USA. Powództwa przedstawicielskie nie będą dostępne dla kancelarii prawnych lecz wyłącznie dla podmiotów niekomercyjnych – na przykład organizacji konsumenckich – spełniających ścisłe kryteria kwalifikowalności i monitorowanych przez organy publiczne. Ten nowy system zagwarantuje europejskim konsumentom pełne korzystanie z praw i możliwości uzyskania odszkodowania, a jednocześnie pozwoli uniknąć ryzyka nadużywania drogi sądowej lub nieuzasadnionych sporów sądowych.
Skuteczniejsza ochrona przed nieuczciwymi praktykami handlowymi – nowy ład zapewni konsumentom we wszystkich państwach członkowskich prawo do złożenia wniosku o indywidualne środki zaradcze (np. rekompensatę finansową lub odstąpienie od umowy) w przypadku, gdy będą ofiarami nieuczciwych praktyk handlowych, takich jak agresywny lub wprowadzający w błąd marketing. Ochrona ta jest obecnie bardzo zróżnicowana w państwach UE.
zapoznaj się z bogatymi pakietami usług jakie mogą sprostać Twoim oczekiwaniomJeżeli szukasz wsparcia prawnego swojego e-biznesu
Wprowadzenie skutecznych kar za naruszanie prawa konsumenckiego UE
Organy ochrony konsumentów UE nie są dobrze przygotowane do karania praktyk, które prowadzą do „sytuacji wystąpienia szkody zbiorowej” i mają wpływ na wielu konsumentów w całej UE. Obecny poziom kar znacznie się różni w zależności od państwa członkowskiego i jest często zbyt niski, aby rzeczywiście działać odstraszająco, szczególnie na przedsiębiorstwa prowadzące działalność transgraniczną na dużą skalę.
Wniosek przewiduje, że krajowe organy ochrony konsumentów będą mieć uprawnienia do nakładania skutecznych, proporcjonalnych i odstraszających kar w sposób skoordynowany. W przypadku powszechnie występujących naruszeń mających wpływ na konsumentów w szeregu państw członkowskich UE, dostępna maksymalna grzywna będzie wynosić 4 proc. rocznych obrotów przedsiębiorstwa w każdym danym państwie członkowskim. Państwa członkowskie mogą wprowadzić wyższe maksymalne grzywny.
Zwalczanie podwójnej jakości produktów konsumenckich
W oparciu o wytyczne Komisji z września 2017 r. nowy ład dla konsumentów przewiduje aktualizację dyrektywy o nieuczciwych praktykach handlowych, tak aby doprecyzować, iż organy krajowe mogą oceniać wprowadzające w błąd praktyki handlowe i im przeciwdziałać. Dotyczy to wprowadzania do obrotu produktów jako identyczne w kilku państwach członkowskich, podczas gdy ich skład lub cechy charakterystyczne znacznie się różnią.
zobacz dlaczego i jak możemy pomócPolityka prywatności to ważny dokument
Poprawa warunków prowadzenia działalności gospodarczej
Nowy ład przyczyni się do usunięcia niepotrzebnych obciążeń dla przedsiębiorstw, w tym przez zniesienie zobowiązań przedsiębiorstw w odniesieniu do prawa odstąpienia od umowy przez konsumenta.
Przykładowo, konsumenci nie będą już mieć prawa do zwrotu produktów, które zostały już wykorzystane zamiast wypróbowane, a przedsiębiorcy nie będą już zobowiązani do zwrotu konsumentom wszelkich płatności przed faktycznym otrzymaniem zwróconych towarów.
Nowe przepisy wprowadzają również większą elastyczność w sposobie, w jaki przedsiębiorstwa mogą komunikować się z konsumentami, umożliwiając im korzystanie z formularzy internetowych lub czatów zamiast e-maili, pod warunkiem że konsumenci będą mogli śledzić swoją komunikację z przedsiębiorcą.
Sprzedajesz towary na rynku niemieckim? Sprawdź nowe przepisy dotyczące opakowań Anna Stępniewska