Rewolucja cenowa e-sklepów. Nowe zasady i sankcje. Dyrektywa Omnibus

Unowocześnienie praw konsumentów

28 maja 2022 - to data, o której powinien pamiętać każdy przedsiębiorca związany z handlem, a w szczególności z e-commerce. W ostatnią sobotę tego miesiąca zacznie obowiązywać Dyrektywa Omnibus, tzn. Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/2161. PARP nazwał ją “Dyrektywą o lepszym egzekwowaniu i unowocześnieniu unijnych przepisów dotyczących ochrony konsumenta”.

Dyrektywa Omnibus uderzy w e-commerceMonika Świetlińska

Dyrektywa Omnibus, choć jest aktem prawnym, to nie będzie stosowana bezpośrednio. Ma ona wpływ na prawo obowiązujące we wszystkich krajach członkowskich UE. Co za tym idzie muszą one tak zaktualizować swoje prawo, by było ono zgodne z tym europejskim. Miały na to czas do 28 listopada. 

Polska jednak do tego czasu nie przyjęła przepisów niezbędnych do wykonania dyrektywy. Ostatnie prace legislacyjne miały miejsce początkiem lutego i były to dyskusje na szczeblu UOKiK — Minister do spraw Unii Europejskiej. Do 16 grudnia spływały stanowiska zgłoszone w ramach konsultacji publicznych. Do skierowania projektu ustawy do Sejmu jeszcze długa droga, a dyrektywa ma objąć przedsiębiorców już za dwa miesiące. 

Aby była ona realizowana w Polsce, zmianie musi ulec przede wszystkim Ustawa o prawach konsumenta oraz niektórych innych ustaw. Zmienić się będzie musiała także Ustawa z dnia 9 maja 2014 r. o informowaniu o cenach towarów i usług. Dlaczego? Bo jednym z najważniejszych punktów tego aktu prawnego jest przejrzystość informowania konsumentów o cenach produktów. Chodzi o unowocześnione zasady zmian i profilowania cen oraz o zakaz windowania cen w okresie wyprzedaży.

Zmiany i profilowanie cen. Najważniejsze zagadnienia

Jak podaje Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości, Dyrektywa 2019/2161 uwzględnia fakt, że przedsiębiorcy niejednokrotnie dostosowują ceny swoich ofert do konkretnych konsumentów lub ich kategorii w oparciu o zautomatyzowane podejmowanie decyzji i profilowanie zachowań konsumentów, co pozwala ocenić ich siłę nabywczą. 

Nowe przepisy nakładają w tym zakresie na przedsiębiorców obowiązek informowania konsumentów, gdy zaproponowana im cena zostanie indywidualnie dostosowana na podstawie zautomatyzowanego podejmowania decyzji. Aktualnie konsumenci mogą o tym nie wiedzieć, a co za tym idzie, może być im oferowana cena, która jest dla nich niekorzystna.

Wymóg informacyjny w tym zakresie, jak przekazuje PARP, nie będzie miał zastosowania do technik ustalania cen, które wiążą się z bardzo elastyczną i szybką zmianą ceny w reakcji na wymogi rynku, o ile techniki te nie obejmują indywidualnego dostosowania w oparciu o zautomatyzowane podejmowanie decyzji. 

Dyrektywa Omnibus, czyli rewolucja w ochronie praw konsumentaMonika Świetlińska

Przedsiębiorcy powinni zweryfikować w świetle przepisów stosowane systemy zarządzania ceną i jej dostosowania na podstawie zachowań konsumenta celem wywiązania się we właściwym zakresie z obowiązków informacyjnych wynikających z nowych przepisów.

Sztuczne zaniżanie cen w czasie wyprzedaży zakazane dyrektywą

To zjawisko dość powszechne, zna je niemal każdy sprzedawca. Nie oznacza nic innego, jak okresowego zwiększania ceny, by później (docelowo) ją znacznie obniżyć. Ma to przekonać konsumenta do zakupu. Praktyka ta jest często stosowana przed Black Friday czy Black Week. Jak podaje PARP, prawodawca unijny dostrzegł tego typu praktykę w przypadku organizowanych okresowo wyprzedaży, uznając ją za praktykę naruszającą interes konsumenta i negatywnie wpływającą na jego ocenę i świadomość wyboru. 

W świetle wprowadzonych Dyrektywą 2019/2161 zmian, w tego typu przypadkach, w każdym ogłoszeniu o obniżce ceny przedsiębiorca będzie zobowiązany do podania wcześniejszej ceny stosowanej przez podmiot gospodarczy przez określony okres przed zastosowaniem obniżki ceny. 

Wcześniejsza cena w świetle zmian oznacza najniższą cenę stosowaną przez podmiot gospodarczy w okresie, który nie może być krótszy niż 30 dni przed zastosowaniem obniżki ceny. 

Państwa członkowskie mogą w tym zakresie wprowadzić inne przepisy dla towarów, które ulegają szybkiemu zepsuciu lub mają krótki termin przydatności. Państwa członkowskie mogą także wprowadzić przepisy przewidujące, że w przypadku stopniowego zwiększania obniżki cen, wcześniejsza cena jest ceną bez obniżki sprzed pierwszego zastosowania obniżki ceny.

Informowanie klientów o obniżce ceny ma zakończyć pozorne obniżki. W każdym ogłoszeniu o obniżce ceny będzie podawana wcześniejsza cena stosowana przez sprzedawcę przez określony okres przed zastosowaniem obniżki ceny. Zasady uwidaczniania cen towarów i usług będą obowiązywały również w reklamach, w których przedsiębiorca podaje cenę reklamowanego towaru lub usługi.