Nowa czarna lista nieuczciwych praktyk rynkowych. Od 28 maja
Czym są nieuczciwe praktyki rynkowe? Który dokument prawny określa ich rodzaje? W jakim stopniu dotyczą e-commerce? Jakie zmiany od 28 maja wprowadzi Dyrektywa Omnibus? Jak wpłynie na polskie prawo?
Czym są nieuczciwe praktyki rynkowe?
Na to pytanie odpowiada Ustawa z dnia 23 sierpnia 2007 r. o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym, która weszła w życie 21 grudnia 2007 r. Art 4. ust. 1. mówi: „Praktyka rynkowa stosowana przez przedsiębiorców wobec konsumentów jest nieuczciwa, jeżeli jest sprzeczna z dobrymi obyczajami i w istotny sposób zniekształca lub może zniekształcić zachowanie rynkowe przeciętnego konsumenta przed zawarciem umowy dotyczącej produktu, w trakcie jej zawierania lub po jej zawarciu.”
Definicja ta jest klauzulą generalną, czyli ogólną ramą, pozwalającą na zakwalifikowanie zachowania przedsiębiorców jako nieuczciwe praktyki. Istnieje też tak zwana czarna lista praktyk, czyli cały zbiór niedozwolonych zachowań, zakazanych bez względu na inne przesłanki, oraz szara lista, tzn. praktyki, które stają się niedozwolone w zależności od okoliczności.
Czarne praktyki rynkowe
Te pierwsze opisane są w artykułach 7. i 9 ustawy o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym. Mamy tu agresywne praktyki rynkowe oraz wprowadzające w błąd.
Wśród nich:
Nowy rodzaj działania wprowadzającego w błąd konsumentów według Dyrektywy OmnibusMonika Świetlińska
- podawanie przez przedsiębiorcę informacji, że zobowiązał się do przestrzegania kodeksu dobrych praktyk, ale jest to nieprawda
- posługiwanie się certyfikatem, znakiem jakości czy podobnym oznaczeniem bez prawa do tego
- reklama polegająca na propozycji nabycia produktu po określonej cenie, bez ujawniania, że przedsiębiorca może mieć uzasadnione podstawy, aby sądzić, że nie będzie w stanie dostarczyć lub zamówić u innego przedsiębiorcy dostawy tych lub równorzędnych produktów po takiej cenie, przez taki okres i w takich ilościach, jakie są uzasadnione, biorąc pod uwagę produkt, zakres reklamy produktu i oferowaną cenę. Nazywana jest reklama przynętą.
- stwierdzenie, że produkt dostępny będzie jedynie przez bardzo ograniczony czas lub że będzie on dostępny na określonych warunkach przez czas ograniczony, jeśli jest to nieprawda. Celem jest nakłonienie konsumenta do podjęcia natychmiastowej decyzji dotyczącej umowy i pozbawienia go możliwości świadomego wyboru produktu.
- kryptoreklama polegająca na wykorzystywaniu treści publicystycznych w środkach masowego przekazu w celu promocji produktu w sytuacji gdy przedsiębiorca zapłacił za tę promocję, a nie wynika to wyraźnie z treści lub z obrazów lub dźwięków łatwo rozpoznawalnych przez konsumenta
- przedstawianie nierzetelnych informacji dotyczących rodzaju i stopnia ryzyka, na jakie będzie narażone bezpieczeństwo osobiste konsumenta lub jego rodziny, w przypadku gdy nie nabędzie produktu.
zapoznaj się z bogatymi pakietami usług jakie mogą sprostać Twoim oczekiwaniomJeżeli szukasz wsparcia prawnego swojego e-biznesu
W ustawie jest ich wymienionych 23 i wszystkie te praktyki zawsze będą naruszać interesy ekonomiczne konsumentów. By mieć pewność,, czy są szkodliwe, nie potrzebujemy analizy spełnienia warunków z generalnej klauzuli wynikającej z ustawy.
Szare praktyki rynkowe
Klauzula jest natomiast pomocna w ocenie szarych praktyk. Opisują je artykuły 5., 6. i 8. Ustawy o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym: działania wprowadzające w błąd, zaniechanie wprowadzające w błąd i ustawowe pojęcie agresywnej praktyki rynkowej.
Dyrektywa Omnibus, czyli rewolucja w ochronie praw konsumentaMonika Świetlińska
Praktykę rynkową uznaje się za działanie wprowadzające w błąd, jeżeli działanie to w jakikolwiek sposób powoduje lub może powodować podjęcie przez przeciętnego konsumenta decyzji dotyczącej umowy, której inaczej by nie podjął. To nie wszystko, bo wprowadzać w błąd można też przez zaniechanie, jeżeli przedsiębiorca pomija istotne informacje potrzebne przeciętnemu konsumentowi do podjęcia decyzji dotyczącej umowy i tym samym powoduje lub może powodować podjęcie przez przeciętnego konsumenta decyzji dotyczącej umowy, której inaczej by nie podjął.
Na szarej liście znajdują się też niektóre praktyki, uznane za agresywne — te niewymienione w art. 9.), jeśli, oczywiście, spełnią określone przesłanki. Podlegają one analizie, uwzględniając klauzulę generalną, cechy praktyki i okoliczności wprowadzenia towaru na rynek.
Czym są agresywne praktyki rynkowe?
Agresywna praktyka rynkowa naciska na konsumentów znacznie ograniczając albo mogąc ograniczać swobodę wyboru czy zachowanie względem wybranego produktu. To powoduje, że konsument podejmuje taką decyzję, której firma oczekuje.
Rewolucja cenowa e-sklepów. Nowe zasady i sankcje. Dyrektywa OmnibusMonika Świetlińska
Takimi działaniami są wskazane w art. 9 wspomnianej ustawy:
zobacz dlaczego i jak możemy pomócPolityka prywatności to ważny dokument
- wywoływanie wrażenia, że konsument nie może opuścić pomieszczeń przedsiębiorcy bez zawarcia umowy
- składanie wizyt w miejscu zamieszkania konsumenta, nawet jeżeli nie przebywa on tam z zamiarem stałego pobytu, ignorując prośbę konsumenta o jego opuszczenie lub zaprzestanie takich wizyt, z wyjątkiem przypadków egzekwowania zobowiązań umownych, w zakresie dozwolonym przez obowiązujące przepisy
- uciążliwe i niewywołane działaniem albo zaniechaniem konsumenta nakłanianie do nabycia produktów przez telefon, faks, pocztę elektroniczną lub inne środki porozumiewania się na odległość, z wyjątkiem przypadków egzekwowania zobowiązań umownych, w zakresie dozwolonym przez obowiązujące przepisy
- żądanie od konsumenta zgłaszającego roszczenie, w związku z umową ubezpieczenia, przedstawienia dokumentów, których w sposób racjonalny nie można uznać za istotne dla ustalenia zasadności roszczenia, lub nieudzielanie odpowiedzi na stosowną korespondencję, w celu nakłonienia konsumenta do odstąpienia od zamiaru wykonania jego praw wynikających z umowy ubezpieczenia;
- umieszczanie w reklamie bezpośredniego wezwania dzieci do nabycia reklamowanych produktów lub do nakłonienia rodziców lub innych osób dorosłych do kupienia im reklamowanych produktów;
- żądanie natychmiastowej lub odroczonej zapłaty za produkty bądź zwrotu lub przechowania produktów, które zostały dostarczone przez przedsiębiorcę, ale nie zostały zamówione przez konsumenta;
- informowanie konsumenta o tym, że jeżeli nie nabędzie produktu, przedsiębiorcy może grozić utrata pracy lub środków do życia;
- wywoływanie wrażenia, że konsument już uzyskał, uzyska bezwarunkowo lub po wykonaniu określonej czynności nagrodę lub inną porównywalną korzyść, gdy w rzeczywistości nagroda lub inna porównywalna korzyść nie istnieje lub uzyskanie nagrody lub innej porównywalnej korzyści uzależnione jest od wpłacenia przez konsumenta określonej kwoty pieniędzy lub poniesienia innych kosztów.
Co zmieni dyrektywa Omnibus?
Już 28 maja wchodzi w życie dyrektywa Omnibus, a z nią znowelizowane prawo. Europejska dyrektywa Omnibus będzie miała wpływ na polskie prawo e-commerce. Wprowadzi zmiany w ustawach, na bazie których funkcjonują e-sklepy, w tym w ustawie o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym.
Dyrektywa Omnibus uderzy w e-commerceMonika Świetlińska
Do ustawy tej zostaną wprowadzone kolejne działania, ale te, które bezpośrednio związane są z rynkiem online.
Będą to:
- podawanie wyników wyszukiwania w odpowiedzi na wyszukiwanie internetowe konsumenta bez wyraźnego ujawnienia płatnej reklamy lub płatności dokonanej specjalnie w celu uzyskania wyższego plasowania produktów w ramach wyników wyszukiwania
- twierdzenie przez przedsiębiorcę, który umożliwia dostęp do opinii konsumentów o produktach, że opinie o produkcie zostały zamieszczone przez konsumentów, którzy używali danego produktu lub go, nabyli choć przedsiębiorca ten nie podjął uzasadnionych i proporcjonalnych kroków w celu sprawdzenia czy opinie te pochodzą od tych konsumentów
- zamieszczanie lub zlecanie zamieszczania innej osobie nieprawdziwych opinii lub rekomendacji konsumentów, albo zniekształcanie lub zlecanie innej osobie zniekształcania opinii lub rekomendacji konsumentów, w celu promowania produktów
- odsprzedaż konsumentom biletów na imprezy kulturalne czy sportowe, jeśli przedsiębiorca nabył je z wykorzystaniem oprogramowania pozwalającego mu obchodzić środki techniczne lub przekraczać limity techniczne nałożone przez pierwotnego sprzedawcę w celu obejścia ograniczeń nałożonych w odniesieniu do liczby biletów, które dana osoba może kupić, lub innych zasad mających zastosowanie do zakupu biletów,
Warto też mieć na uwadze prawo konsumenta do obniżenia ceny w razie dokonania nieuczciwej praktyki rynkowej. Na czym będzie polegać? Jeśli w wyniku nieuczciwej praktyki rynkowej interes konsumenta został zagrożony lub naruszony będzie mógł żądać w konkretnych przypadkach obniżenia ceny.