Wkrótce korzystna dla konsumentów zmiana w przepisach w zakresie rękojmi

Prace nad zmianą przepisów rozpoczęły się 26 września 2017 roku, kiedy do Sejmu RP wpłynął projekt zmiany przepisów kodeksu cywilnego w zakresie rękojmi, który wprowadza do ww. ustawy nowy przepis:

Art. 5682: Jeżeli kupującym jest konsument, termin odpowiedzialności sprzedawcy z tytułu rękojmi biegnie na nowo od dnia wymiany rzeczy na wolną od wad.

Zmiana przepisów zgodnie z projektem miała wejść w życie od 1 stycznia 2018 roku, jednak proces legislacyjny nadal trwa. W dniu 23 listopada 2017 roku odbyło się pierwsze czytanie na posiedzeniu Sejmu, 7 marca 2018 roku wpłynęło stanowisko Rządu, a 10 maja 2018 roku sprawozdanie w sprawie projektu złożyła podkomisja stała do spraw nowelizacji prawa cywilnego. Redakcja śledzi przebieg procesu ustawodawczego i w razie postępu – niezwłocznie poinformujemy o tym Czytelników na łamach naszego bloga.

Aktualny stan prawny

Zgodnie z obecnie obowiązującymi przepisami prawa, konsumenci mają wprawdzie prawo do wymiany towaru z tytułu rękojmi na towar wolny od wad, ale termin odpowiedzialności sprzedawcy w takim przypadku nie ulega żadnej zmianie – liczy się od daty wydania pierwotnie zakupionego towaru. Termin ten nie ulega zatem odnowieniu w razie wymiany towaru na nowy. Postulowaną zmianę argumentuje się koniecznością zwiększenia ochrony praw konsumentów oraz potrzebą zapewnienia im analogicznej ochrony jak przysługująca w przypadku skorzystania z reklamacji z tytułu gwarancji (a zatem niezależnego wobec rękojmi reżimu odpowiedzialności).

Zgodnie bowiem z art. 581 § 1 Kodeksu cywilnego, w przypadku gdy gwarant w wykonaniu swoich obowiązków dostarczył uprawnionemu z gwarancji zamiast rzeczy wadliwej rzecz wolną od wad albo dokonał istotnych napraw rzeczy objętej gwarancją, termin gwarancji biegnie na nowo od chwili dostarczenia rzeczy wolnej od wad lub zwrócenia rzeczy naprawionej.

Brak analogicznego zapisu w odniesieniu do uprawnień z tytułu rękojmi budził uzasadnione wątpliwości doktryny, jako mogący potencjalnie utrudniać realizację uprawnień kupującego. W razie gdyby reklamacja została zgłoszona sprzedawcy krótko przed upływem terminu przedawnienia, zaś towar zostałby wymieniony na teoretycznie wolny od wad, późniejsze ich ujawnienie się mogłoby skutecznie pozbawić konsumenta prawnej możliwości dochodzenia roszczeń z tego tytułu. Podkreślić bowiem raz jeszcze należy, że termin odpowiedzialności sprzedawcy biegnie od dnia pierwotnego wydania towaru.

Ustawa po zmianie i jej skutki

Projektowana regulacja kodeksowa spowoduje, że z momentem wymiany towaru na wolny od wad rozpocznie 2-letni termin obowiązywania rękojmi dla nowego towaru – innymi słowy termin na zgłoszenie reklamacji do sprzedawcy ulegnie odnowieniu, „zresetowaniu”. Chwilą rozpoczęcia jego biegu będzie wydanie przez sprzedawcę nowego, wymienionego towaru konsumentowi.

W praktyce może to spowodować, że faktyczna odpowiedzialność sprzedawcy względem konsumenta z jednej umowy sprzedaży może trwać wiele lat. Wprawdzie zgodnie art. 560 § 1 k.c. wynika, że – o ile wada jest istotna – po pierwszej wymianie wadliwego towaru bądź jego naprawie, konsument może w przypadku kolejnej jego wady złożyć oświadczenie o odstąpieniu od umowy i żądać w związku z powyższym zwrotu ceny towaru, jednak wybór roszczenia reklamacyjnego leży w jego sferze decyzyjnej. Tym samym możliwe jest złożenie przez konsumenta w ramach drugiej (i kolejnych reklamacji) ponownie roszczenia o wymianę rzeczy na wolną od wad. Wówczas każdorazowo mamy do czynienia z odnowieniem odpowiedzialności sprzedawcy.

Jeżeli szukasz wsparcia prawnego swojego e-biznesu

zapoznaj się z bogatymi pakietami usług jakie mogą sprostać Twoim oczekiwaniom

Sprawdź szczegóły

Do jakich umów będzie miała zastosowanie omawiana zmiana?

Nowelizacja będzie miała zastosowanie wyłącznie do umów sprzedaży zawartych po dacie wejścia w życie ustawy. Zgodnie bowiem z treścią art. 2 ustawy nowelizującej: Do umów sprzedaży zawartych przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy stosuje się przepisy dotychczasowe.

W związku z powyższym, sprzedawcy w przypadku otrzymania zgłoszenia reklamacyjnego w postaci żądania wymiany rzeczy na rzecz wolną od wad, powinni szczególnie starannie weryfikować, kiedy została zawarta umowa aby ustalić, czy termin odpowiedzialności z tytułu rękojmi odnowi się, czy też będzie biegł w dalszym ciągu, od daty pierwotnego wydania towaru konsumentowi.

Skutki dla sprzedawców

Sprzedawcami towarów, zwłaszcza w przypadku umów zawieranych na odległość, są w dużej mierze mikro i mali przedsiębiorcy. Zazwyczaj nie mają wpływu na jakość nabywanych od producentów czy dystrybutorów towarów, które następnie sprzedają konsumentom. Sprzedawcy są zatem ogniwem pośrednim pomiędzy producentem a konsumentem. Oznacza to, że na skutek wprowadzenia do Kodeksu cywilnego art. 5682, o którym była mowa powyżej, sprzedawcy mogą znaleźć się w niekorzystnym położeniu. Gdy bowiem wymienią towar na nowy, to termin rękojmi zostanie przerwany i zacznie biec od początku. Raz jeszcze podkreślić należy, że sprzedawcy w praktyce nie mają wpływu na jakość odsprzedawanego towaru, w tym także tego, który zostanie przekazany konsumentowi w ramach realizacji jego uprawnienia reklamacyjnego. Nie można zatem wykluczyć kilkukrotnych wymian towaru na wolny od wad, trwających czasami wiele lat.

Można argumentować, że na gruncie Kodeksu cywilnego sprzedawcom przysługuje roszczenie regresowe wobec poprzednich sprzedawców. Zgodnie bowiem z art. 5761 kodeksu cywilnego: Jeżeli rzecz nie miała właściwości, które powinna mieć zgodnie ze swoim przeznaczeniem lub zgodnie z publicznie składanymi zapewnieniami (…) lub została wydana w stanie niezupełnym, sprzedawca, który poniósł koszty w wyniku wykonania uprawnień z tytułu rękojmi za wady fizyczne rzeczy przez konsumenta, może żądać naprawienia poniesionej szkody od tego z poprzednich sprzedawców, wskutek którego działania lub zaniechania rzecz stała się wadliwa.

Nie można jednak wykluczyć, że na skutek wydłużenia faktycznej możliwości dochodzenia roszczeń z tytułu rękojmi w postaci wymiany rzeczy na wolną od wad zdarzą się sytuacje, kiedy wspomniany „poprzedni sprzedawca” w międzyczasie zakończy swoją działalność, w związku z czym realizacja roszczenia regresowego okaże się w praktyce niemożliwa.

Podsumowując, projektowana zmiana z pewnością jest korzystna dla konsumentów – ochrona konsumenta była podstawowym motywem projektodawców. Nowelizacja ta wpisuje się zdecydowanie w prokonsumencką wykładnię szeroko rozumianego prawa konsumenckiego. Pojawia się jednak pytanie, czy dostatecznie zbalansowano i wyważono interesy drugiej strony zawieranej umowy – tj. sprzedawcy, na którym w praktyce przez wiele lat spoczywać może odpowiedzialność z tytułu rękojmi. Z zainteresowaniem będziemy śledzić skutki wejścia w życie projektu, czyli jego rynkowe konsekwencje.

Ustawa o prawach konsumenta — zmiany w prawie Anna Stępniewska