Co się stanie, jeśli Polska nie wdroży dyrektywy Omnibus? Konsekwencje dla kraju i sprzedawców

Na jakim etapie są prace nad dyrektywą?

Wciąż trwają prace legislacyjne nad projektami ustaw, które mają zmienić się zgodnie z dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady 2019/2161 z dnia 27 listopada 2019 r. zmieniającej dyrektywę Rady 93/13/EWG i dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 98/6/WE, 2005/29/WE oraz 2011/83/UE. 

Chodzi o ustawy: 

• Ustawę o prawach konsumenta
• Ustawę o ochronie konkurencji i konsumentów
• Ustawę o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym
• Ustawę o informowaniu o cenach towarów i usług
• Ustawę o wyrobach medycznych.

Rewolucja cenowa e-sklepów. Nowe zasady i sankcje. Dyrektywa OmnibusMonika Świetlińska

Za opracowanie projektu odpowiedzialny jest Tomasz Chróstny, prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów. Planowany termin przyjęcia projektu przez Radę Ministrów wyznaczony był na pierwszy kwartał tego roku — ten termin już minął. Nim projekt trafi do RM, muszą go przeanalizować komitety, komisja prawnicza, później dopiero projekt zostanie skierowany do Sejmu. Te prace powinny się zakończyć 28 listopada 2021, tymczasem jeszcze w grudniu trwały konsultacje i opiniowanie.

Zgodnie z art. 7 Dyrektywy Omnibus w państwach członkowskich stosowanie przez podmioty zainteresowane rozpocznie się 28 maja — za miesiąc. Dyrektywa dotyczy podmiotów związanych z handlem, szczególnie handlem internetowym. one też potrzebują czasu na dostosowanie się do wymogów unijnych. W przeciwnym wypadku grozi im kara do 10 procent obrotu.

Jakie zasady obowiązują po upływie terminu na implementację dyrektyw?

Mimo że prace nad projektami ustaw toczą się, to na tyle wolno, że są przypuszczenia, iż przed implementacją dyrektywy Sejm i Senat nie zdążą ich przegłosować. Nie wspominając o tym, że przedsiębiorcy mogą nie mieć czasu po przyjęciu zmian ustaw, aby je wdrożyć.

Z utrwalonego orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej wynika, że w niektórych przypadkach jest możliwość bezpośredniego stosowania przepisów dyrektywy, której dane państwo członkowskie nie wdrożyło w terminie. Taka możliwość jest ograniczona do relacji między obywatelem a państwem oraz jeśli spełnione są dwa warunki:

• mimo upływu terminu nie została wdrożona do krajowego porządku prawnego lub została źle zaimplementowana, 
• jej postanowienia są wystarczająco precyzyjne i bezwarunkowe.

 Jeżeli obie te przesłanki są spełnione, obywatel ma prawo powołać się na postanowienia dyrektywy przed krajowymi sądami i organami administracji.

Dyrektywa Omnibus uderzy w e-commerceMonika Świetlińska

Zatem, choć dyrektywa UE jest co do zasady aktem prawnym, którego państwa członkowskie nie stosują bezpośrednio, to od 28 maja każdy konsument będzie miał prawo, by być traktowanym według zasad wspomnianej dyrektywy. Obywatel Polski, który z tytułu niewdrożenia dyrektywy Omnibus poniesie szkodę, będzie mógł wnieść powództwo do polskiego sądu powszechnego o odszkodowanie. Podstawa prawna: Art. 249, art. 254 ust. 1 i 2 Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską (Dz.U. z 2004 r. nr 90, poz. 864/2).

Skutki dla kraju i dla sprzedawców

Kiedy któreś z państw nie dokonuje pełnej transpozycji dyrektywy do prawa krajowego w wyznaczonym terminie, Komisja Europejska interweniuje — wszczyna postępowanie w sprawie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego.

Komisja stwierdza ewentualne naruszenia prawa UE na podstawie własnych dochodzeń lub w następstwie skarg obywateli, przedsiębiorstw i innych zainteresowanych stron. Każdy podmiot, którego dyrektywa Omnibus dotyczy, może zaskarżyć państwo o uchybienia związane z brakiem regulacji prawnych, na podstawie których podmiot ten ma funkcjonować. 

Co dzieje się dalej? Komisja próbuje najpierw w sposób nieformalny rozwiązać problem z udziałem kraju UE, którego on dotyczy. Kraj ten może dostarczyć informacji faktycznych lub prawnych na temat ewentualnego naruszenia prawa UE. Celem jest tutaj szybkie znalezienie rozwiązania, które byłoby zgodne z prawem UE, a tym samym uniknięcie konieczności wszczęcia oficjalnego postępowania w sprawie uchybienia zobowiązaniom.

Jeżeli to nie przyniesie rezultatu, Komisja może wszcząć oficjalne postępowanie w sprawie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego. Postępowanie obejmuje kilka przewidzianych w traktatach etapów, z których każdy jest zakończony formalną decyzją:

Dyrektywa Omnibus, czyli rewolucja w ochronie praw konsumentaMonika Świetlińska

1. Komisja wzywa do usunięcia uchybienia i prosi o informacje na temat uchybienia
2. Jeśli kraj nadal nie skorygował naruszenia przepisów, Komisja może skierować sprawę do Trybunału Sprawiedliwości o nałożenie kary
3. Jeżeli Trybunał stwierdzi, że kraj naruszył prawo UE, władze krajowe powinny podjąć działania w celu wykonania wyroku Trybunału.
4. Jeżeli mimo wyroku kraj w dalszym ciągu nie uregulował sytuacji, Komisja może ponownie pozwać go do Trybunału.

Sankcje finansowe

Kiedy Komisja po raz drugi kieruje sprawę do Trybunału, proponuje, aby nałożył on na dany kraj karę pieniężną w postaci ryczałtu i/lub dziennych kar pieniężnych. Jak wysokich? Nie ma tu konkretnej wysokości.

Przy obliczaniu wysokości kary uwzględnia się:

• wagę naruszonych przepisów oraz wpływ uchybienia na interesy ogólne i indywidualne
• czas trwania uchybienia, czyli okres, w którym prawo UE nie było stosowane
• kondycję finansową kraju, tak aby grzywna miała efekt odstraszający.