Dyrektywa plastikowa. Nowe koszty przedsiębiorców

Unijne regulacje dotyczące plastikowych przedmiotów jednorazowego użytku

Dyrektywa plastikowa The Single-Use Plastics Directive (SUP) została przyjęta przez Parlament Europejski w 2019 roku i ma na celu zmniejszenie negatywnego wpływu plastiku na środowisko, a także promowanie gospodarki o obiegu zamkniętym.

Od lipca 2021 roku w krajach Unii Europejskiej obowiązują nowe przepisy dotyczące plastikowych przedmiotów jednorazowego użytku. Zgodnie z dyrektywą SUP, państwa członkowskie UE muszą podjąć środki mające na celu zmniejszenie zużycia plastikowych produktów jednorazowego użytku o co najmniej 25% do 2025 roku. Ostatecznym celem jest osiągnięcie całkowitego wycofania tych produktów z rynku.

BDO w praktyce. Jakie błędy firmy popełniają najczęściej? Ile ich to kosztuje?Monika Świetlińska

Dyrektywa SUP zakłada zakaz stosowania plastikowych wyrobów jednorazowego użytku, takich jak: 

• patyczki do uszu, 
• sztućce, 
• talerze, 
• słomki, 
• pałeczki do mieszania napojów, 
• a także pojemniki i kubki wykonane z tworzyw sztucznych. 

Wyjątkiem są produkty, które spełniają wymagania dotyczące zrównoważonego rozwoju oraz produkty z tworzyw sztucznych, które można łatwo przetwarzać i poddawać recyklingowi.

Dodatkowo, w ramach dyrektywy SUP, państwa członkowskie muszą zapewnić, że producenci i dystrybutorzy produktów plastikowych ponoszą koszty ich gospodarowania, w tym koszty zbierania, transportu i przetwarzania odpadów. 

Mają również obowiązek zapewnić odpowiednie systemy zbierania i przetwarzania odpadów, aby ograniczyć ilość tworzyw sztucznych trafiających do środowiska naturalnego.

Dyrektywa SUP to ważny krok w kierunku ochrony środowiska naturalnego i redukcji ilości odpadów plastikowych. Dzięki jej wprowadzeniu, mamy szansę na zmniejszenie negatywnego wpływu plastiku na nasze otoczenie i poprawienie jakości życia na Ziemi. Tymczasem Polska nie wdrożyła jej jeszcze do prawa krajowego.

W projekcie ustawy, który dopiero 16 lutego 2023 roku trafił do Sejmu, zaproponowano zmiany w kilku ustawach, m.in. w ustawie o utrzymaniu czystości i porządku w gminach, ustawie o Inspekcji Handlowej, Prawie ochrony środowiska, ustawie o odpadach, ustawie o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi oraz w ustawie o Prawie wodnym.

Polska wdraża The Single-Use Plastics Directive

Wdrażanie unijnej dyrektywy plastikowej, czyli The Single-Use Plastics Directive (SUP), jest obecnie jednym z najważniejszych wyzwań dla krajów Unii Europejskiej. Polska, podobnie jak wiele innych krajów, musi dostosować swoje prawo do wymogów dyrektywy.

Pierwotnie polski rząd nie wydawał się być gotowy na wdrożenie unijnych przepisów w terminie, jednak prace nad dostosowaniem polskiego prawa ruszyły w grudniu 2022 roku. Wtedy to rząd przyjął projekt ustawy, który ma dostosować polskie przepisy do unijnych wymagań.

BDO. Kiedy areszt, a kiedy kara do 1 mln zł?Monika Świetlińska

Zgodnie z projektem, który trafił do konsultacji społecznych, wprowadzone zostaną wspomniane już zakazy dotyczące wprowadzania do obrotu produktów jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych. Chodzi tu nie tylko o słomki, sztućce, talerze, patyczki do uszu, ale także o produkty higieniczne takie jak patyczki higieniczne, tampony czy podpaski. 

Projekt zakłada także wprowadzenie obowiązku umieszczania na produktach informacji dotyczących obecności tworzyw sztucznych oraz ich negatywnego wpływu na środowisko.

Według oczekiwań, wdrożenie przepisów zwiększy świadomość społeczną na temat negatywnych skutków stosowania plastikowych produktów jednorazowego użytku.

Zakazane produkty jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych

Lista produktów jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych objętych zakazem wprowadzania do obrotu obejmuje nie tylko wspomniane już przedmioty, ale również m.in. patyczki mocowane do balonów oraz pojemniki i kubki na napoje wykonane z polistyrenu ekspandowanego.

Dodatkowo, wraz z wejściem w życie dyrektywy SUP, zakazane są także produkcja i wprowadzanie do obrotu plastikowych słomek, wacików, patyczków higienicznych oraz opakowań typu tace jednorazowego użytku wykonanych z tworzyw sztucznych. W przypadku pojemników i kubków na napoje, zakaz obejmuje także te, które mają pokrywkę lub wieczko wykonane z tworzyw sztucznych.

Zakaz ten nie dotyczy jedynie produktów wykonanych z plastiku, ale również z innych tworzyw sztucznych, takich jak polilaktyd (PLA), acetal, poliamid, a także bioplastików, jeśli nie są biodegradowalne. Wszystkie te produkty mają zastąpić się alternatywnymi, bardziej ekologicznymi rozwiązaniami, takimi jak przedmioty wielokrotnego użytku wykonane z metalu, szkła, ceramiki lub biodegradowalne opakowania z papieru lub skrobi.

Poparcie dla zakazu produkcji plastikowych przedmiotów jednorazowego użytku

Badanie agencji IQS przeprowadzone w 2021 roku wykazało, że aż 75% Polaków popiera zakaz produkcji plastikowych talerzy, sztućców czy słomek. Dostosowanie polskich przepisów do unijnych regulacji jest więc krokiem w dobrym kierunku dla ochrony środowiska. 

Warto jednak wiedzieć, że poparcie dla zakazu produkcji plastikowych przedmiotów jednorazowego użytku nie jest zjawiskiem jedynie polskim. Wiele innych krajów na świecie również podejmuje działania mające na celu ograniczenie stosowania plastikowych produktów jednorazowego użytku.

Czym jest Rejestr BDO i kto musi się do niego wpisać?Anna Stępniewska

Na przykład, Indie wprowadziły w 2022 roku zakaz produkcji, importu oraz sprzedaży jednorazowych produktów z tworzyw sztucznych, w tym m.in. talerzyków, sztućców, kubków i słomek. W Wielkiej Brytanii z kolei, od 2018 roku istnieje opłata za plastikowe torby w sklepach, co doprowadziło do znacznego ograniczenia ich stosowania.

Głównym powodem takich działań są szkody, jakie plastikowe przedmioty jednorazowego użytku wyrządzają środowisku. Plastik nie ulega biodegradacji, przez co jego rozkład może trwać nawet kilkaset lat. 

Wyrzucanie plastikowych produktów po jednym użyciu powoduje więc ogromne zanieczyszczenie środowiska, zwłaszcza oceanów, gdzie tworzywa te składają się na masy pływające po całym świecie.

Koszty dla przedsiębiorców

Już w 2019 roku, kiedy Parlament Europejski pracował nad dyrektywą, wiele firm zaczęło się przygotowywać do jej wdrożenia. Dla przykładu Rossmann wprowadził papierowe patyczki higieniczne, a McDonald's wprowadził papierowe słomki. To tylko ułamek zmian, jakie zaszły już kilka lat temu.

Już wtedy wielu ekspertów uważało, że dla Polski, również w kontekście gospodarczym, dyrektywa plastikowa będzie ogromnym wyzwaniem. Przede wszystkim producenci wyrobów z plastiku, takich jak chusteczki nawilżane i papierosy, będą musieli ponosić koszty sprzątania terenów publicznych. 

Obowiązek BDO. Jak odnaleźć się w nowych przepisach?Monika ŚwietlińskaTe wszystkie zmiany spowodują, że koszty wdrożenia dyrektywy będą dla firm wysokie, zwłaszcza, że jak wskazują dane KE, większość spośród 50 tys. przedsiębiorstw z sektora przetwórstwa tworzyw sztucznych to małe i średnie firmy. 

Ponadto ciągłe wzrosty kosztów produkcji, o inflacji nie wspominając, dla wielu przedsiębiorstw jest to poważny czynnik wpływający na ich wynik finansowy i konkurencyjność.