Zmiany prawne w platformach handlowych. Nowe obowiązki, zakazy. Dyrektywa Omnibus

Duże zmiany dla e-przedsiębiorców

Wchodzące niebawem w życie przepisy związane z dyrektywą Omnibus to nie lada wyzwanie dla e-przedsiębiorców. Są one jednak konieczne ze względu na szybko zmieniający się rynek usług online. Unijny akt prawny nakłada masę obowiązków na podmioty oferujące usługi czy produkty za pośrednictwem sieci. 

Dyrektywa Omnibus, czyli rewolucja w ochronie praw konsumentaMonika Świetlińska

Jednym z obszarów są mocno rozwijające się obecnie marketplacy. Zarówno dostawcy platform handlowych, jak i przedsiębiorcy oferujący za ich pośrednictwem swoje produkty i usługi muszą liczyć się z obowiązkami związanymi z wdrożeniem nowych zasad.

Definicja internetowej platformy handlowej

Dotychczas wskazuje się na cztery kryteria, by sklasyfikować usługę w internecie jako marketplace:

1. za jej pośrednictwem musi dojść do połączenia niezależnych grup konsumentów i sprzedawców
2. konsument i sprzedający wchodzą ze sobą w bezpośrednie interakcje, by zainicjować i zrealizować transakcję
3. dostawca serwisu sam nie produkuje ani nie handluje w przeważającym stopniu towarami czy usługami na swojej platformie
4. platforma powinna zapewniać ramy instytucjonalne i regulacyjne dla transakcji.

Można więc powiedzieć, że platforma typu marketplace łączy kupujących i sprzedawców, wspiera transakcje, a także zapewnia infrastrukturę instytucjonalną.

Ponieważ jednak dochodziło do nadinterpretacji różnych definicji, przez lata rozwoju e-rynku powstało wiele rozbieżności związanych z samym definiowaniem, więc zdecydowano o doprecyzowaniu tego zagadnienia. Definicja znalazła się w dyrektywie Omnibus. Znajdziemy ją i w dyrektywie 2005/29/WE, i w 2011/83/UE:

Dyrektywa Omnibus uderzy w e-commerceMonika Świetlińska

internetowa platforma handlowa oznacza usługę korzystającą z oprogramowania, w tym strony internetowej, części strony internetowej lub aplikacji, obsługiwanego przez przedsiębiorcę lub w jego imieniu, która umożliwia konsumentom zawieranie umów na odległość z innymi przedsiębiorcami lub konsumentami.

Czy ta definicja wydaje się wyczerpywać temat? Jest bardzo szeroka i dostosowana do dzisiejszych rynków cyfrowych. Nie ogranicza się ona do klasycznych stron internetowych z ofertami klientów platformy. Obejmuje też strony i aplikacje, co umożliwia potraktowanie jako marketplace platform, w których usługi handlu internetowego nie są podstawową funkcją, np. Facebook, w którym platforma sprzedażowa jest jedną z opcji.

Definicja ta może jednak budzić pewne obawy przedsiębiorców. Dlaczego? Nie pozwala precyzyjnie ustalić, czy dana usługa powinna być kwalifikowana jako internetowa platforma handlowa. A przecież prawidłowe zakwalifikowanie usługi ma fundamentalne znaczenie, by określić, czy właściciel takiej platformy będzie zobowiązany do wdrożenia nowych wymogów wynikających z dyrektywy Omnibus.

Czy e-sklepy stają się przeżytkiem? Jakie alternatywy?Monika Świetlińska

Nowe obowiązki dostawców internetowych platform handlowych i sprzedawców

Dyrektywa Omnibus wymagać będzie zmian na kilku płaszczyznach.

Pozycjonowanie

Platformy handlowe będą musiały przeznaczyć specjalną część strony (interfejs), gdzie zawarta będzie informacja o głównych parametrach decydujących o plasowaniu wyszukiwanych ofert. 

Parametry te będą jednak miały charakter ogólny (kryteria, procesy, inne mechanizmy korygowania czy obniżania pozycji). Nie będzie też obowiązku, by ujawniać algorytmy czy przedstawiać opis indywidualnie dla każdego wyszukiwania.

Wróćmy jeszcze do plasowania. O co w nim chodzi? O określanie widoczności produktów (pozycjonowanie, kolejność wyświetlania w wynikach wyszukiwania). To sformułowanie zostało już użyte przez UE w rozporządzeniu P2B, które nakłada na dostawców usług marketplace obowiązki w relacjach niekonsumenckich.

Jak Facebook może Ci pomóc w e-sprzedaży?Monika Świetlińska

Wprowadzenie definicji plasowania związane jest z wprowadzeniem nowej kategorii nieuczciwych praktyk rynkowych stosowanych przez niektórych e-sprzedawców w czasie internetowego wyszukiwania produktów. Przykładem jest tu działanie przedsiębiorcy w odpowiedzi na wyszukiwanie internetowe konsumenta polegające na dostarczaniu informacji w formie wyników wyszukiwania bez wyraźnego wskazania płatnej reklamy lub opłat wnoszonych konkretnie w celu uzyskania wyższego plasowania produktów w wynikach wyszukiwania.

Nowe obowiązki informacyjne

Dotyczą głównie dostawców usług marketplace, którzy będą musieli przekazać konsumentom informacje związane ze specyfiką świadczonych usług i to najpóźniej w chwili wyrażenia przez nich chęci zawarcia umowy.

Konsument będzie musiał otrzymać informacje, czy w ramach marketplace towar jest mu oferowany przez przedsiębiorcę. Jest to o tyle istotne, że jeśli tak nie będzie, wówczas nie będzie objęty ochroną konsumencką. Kupujący będzie musiał wiedzieć również o niestosowaniu przepisów właściwych dla relacji B2C. Ponadto konsument będzie musiał otrzymać informację w sposób zrozumiały, jakie obowiązki względem jego osoby ma sprzedający, a jakie dostawca platformy. 

Ponadto…

Kwestia opinii również dotyczy marketplaców — nie tylko e-sklepów i innych rodzajów stron i usług zakupowych.  Jednym z takich obowiązków jest m.in. zapewnienie, że opinie o produktach publikowane przez konsumentów pochodzą od faktycznych użytkowników recenzowanego towaru lub usługi.

Jak marketplace może wpłynąć na wyniki sprzedaży e-sklepu?Monika ŚwietlińskaPonadto sprzedawcy będą musieli też w specjalny sposób informować o promocjach, tzn. np. prezentować pierwotną cenę, do której odnosi się promocja. Będzie to kłopotliwe dla wielu sprzedawców, bo cena tego samego produktu dostępnego na tej samej platformie u różnych sprzedawców jest ustalana i zmieniana zgodnie z polityką cenową poszczególnych sprzedawców. Przepisy wprost nie regulują, którą cenę należy w takim przypadku uznać za referencyjną.

Podsumowanie

Wprowadzenie wymaganych zmian jest czasochłonne, tymczasem jeszcze nie wiemy, czy proces legislacyjny zakończy się przed 28 maja. Nie mówiąc już o tym, że podmiotom związanym z e-rynkiem został już tylko miesiąc na dostosowanie się nowych aktów prawnych. Co powinniśmy wiedzieć, to fakt, że konsument, bez względu na to, czy polskie prawo dostosuje się do europejskiej dyrektywy czy nie, będzie miał prawo żądać od 28 maja tego, co gwarantuje mu dyrektywa Omnibus.